Trešnja (kers) en višnja (zure kers)
In Servië sieren fruitbomen het straatbeeld. Vooral kersenbomen zie je veel. Een magisch gezicht, alsof de glanzend groen bebladerde bomen met robijnen behangen zijn.
Trešnja is een zoete kers (Prunus Avium). Ze kunnen allerlei kleuren hebben, van lichtrood tot donker, zelfs wit. Hij heeft vooral vruchtvlees, minder sap, en kan zelfs knapperig zijn. Ze worden in Servië zo van de boom gegeten. Dat is doorgaans waar de ‘gewone’ kersen voor worden gebruikt, om vers op te eten. De witte trešnja wordt ook voor slatko gebruikt, waar ik zo meer over vertel.
Allemaal višnja (Prunus Cerasus) 
Višnja (Prunus Cerasus) is zuur, aromatisch en een slagje kleiner dan een gewone kers. Ze kunnen van lichtrood tot donker van kleur zijn en barsten van het sap. In Nederland heten dit morellen, zure kersen. Je kunt ze soms in pluktuinen vinden of bij Turkse winkels. Višnja is een typische kers om te verwerken. Ze worden verwerkt in limonadesiroop (sok, wat letterlijk sap betekent) en slatko, een verukkelijk “snoepje”, doordat de kersen volgens een speciaal proces met suiker worden ingekookt. Ik maakte er zelfs een documentaire over, gefilmd op het platteland in Servië. Je krijgt slatko met een beetje mazzel voorgezet als je ergens te gast bent, in een klein schaaltje in de dikke suikersiroop met een lepeltje per persoon. Samen met een glas (bruisend) water en rakija – zelfgestookte sterke drank van fruit, wat ook kersen kunnen zijn, maar gebruikelijker is pruim of abrikoos. Verder worden zure kersen in Servië veel gebruikt in gebak, en dan meestal in de vorm van compote (kompot); ze worden gekookt in lichte suikersiroop en zo bewaard voor de rest van het jaar. In gebak komen ze samen met suiker goed tot hun recht. Je komt ze tegen in o.a. cakes (kolac) maar ook pita, taart met flinterdunne laagjes deeg.
Slatko 
Kompot van višnja en trešnja
Hoe herken je nou of het trešnja of višnja is?
De kleur is erg misleidend, dat vertelt je eigenlijk niets, behalve dan een witte kleur (trešnja). Trešnja, de zoete kers is een beetje hartvormig, let maar op de onderkant van de kers, deze is meer puntig. Ook heeft de zoete kers vaak één donkere streep bij bepaalde variëteiten. Višnja, de zure kers, is rond van vorm. In Nederland zie je in een enkele tuin een kersenboom staan. Heeft de boom naast dikke ook dunne takjes, dan is het een zure kers.
Recept
Kolac sa trešnjama – cake met kersen
Deze cake met kersen smaakt verrukkelijk, met een structuur tussen gewone en Moskovische (luchtige) cake in. Gebruikelijker is kolac sa višnjama, met zure kersen, maar ik probeerde dit recept eerst met gewone kersen uit, daar omdat ik geen zure kersen in huis heb. Dit recept gebruikt Jadranka, mijn schoonmoeder, al meer dan 20 jaar. Waarschijnlijk is het afkomstig uit een kookboek of tijdschrift van vroeger.
tulbandvorm van 2L
5 eieren
300 g suiker
150 g (170 ml) zonnebloemolie of -arachideolie**
200 g magere yoghurt*
250 g patentbloem
8 g bakpoeder (half zakje)
500 g zure of zoete kersen
8 g vanillesuiker (1 zakje)
Verwarm de oven voor op 180° graden Celsius.
Scheid de eieren en klop het eiwit stijf, voeg de helft van de suiker beetje voor beetje toe.
Meng apart eigeel en rest van de suiker. Voeg olie en yoghurt toe, meng goed. Zeef de bloem en bakpoeder en meng erdoor, tot een egaal mengsel.
Spatel het eiwit er voorzichtig en zo kort mogelijk door om zoveel mogelijk lucht te behouden, tot je een glad beslag hebt.
Vet de tulbandvorm in en bestuif met bloem, klop overtollige bloem weg.
Ontpit de kersen en begin met een aantal kersen, een laagje beslag, etc., tot de tulband gevuld is.
Bak voor ongeveer 60 minuten, de cake is klaar als een satéprikker die je in de cake steekt, er schoon uitkomt.
De cake is na een nachtje rusten het lekkerste (echt een wereld van verschil in smaak!), je kunt hem buiten de koelkast bewaren.
Bestrooi hem vlak voor het serveren met poedersuiker.
* In Servië bevat magere yoghurt 1% vet, hier 0%. Je zou ook half magere, half halfvolle yoghurt kunnen gebruiken.
** In Nederland gebruikt men vaak zonnebloemolie als er olie wordt gebruikt. Ik maakte hem met arachideolie en dat gaf een heerlijk resultaat.
