*Voorgerecht* Supa – Bouillon van kip, groenten en kruiden
*Voorgerecht* Sarma – gefermenteerde koolrolletjes met gehakt, rijst en peterselie
* Hoofdgerecht* Varkensrib uit de oven / Pečeno meso / Pečenje iz rerne Groene salade / Zelena salata
*Dessert* Sneeuwkoekjes met walnoten – Kiflice sa orasima
Voorbereiden 1-2 dagen eerder: – Bouillon – Sarma – Koekjes Dag zelf : – Vlees en aardappels (3 uur van tevoren beginnen) – Salade – Bouillon en sarma langzaam opwarmen
Supa – Bouillon van kip, groenten en kruiden Traditioneel start elke Servische maaltijd met soep. In Servië bevat de soep vaak huisgemaakte flinterdunne noedels. In mijn boek over Servië leer ik je hoe je die maakt.
3 liter koud water 1 pastinaak 1 stuk knolselderij 1 rode paprika 1 winterwortel 2 uien, gepeld 1 bosje peterselie, fijngesneden takjes tijm kippenpoten van 1 kip en karkas*
Eventueel vermicelli versgemalen zwarte peper
Was en snijd alle groenten in grove stukken. Vooral de wortel is lekker om in de soep te laten bij het serveren. De overige groenten kunnen eventueel ook behalve de ui, die heeft nog weinig smaak omdat deze afgegeven wordt aan de bouillon. Kies of je de groenten in de soep wilt laten en pas daarop de grootte van de groenten aan: je kunt ze in wat kleinere of hapklare stukken snijden.
Doe in een pan en overgiet met het water en voeg de kruiden en kip toe. Kook 2-3 uur op laag vuur, tot het ingekookt is tot 1 of 1,5 liter. Breng op smaak met zout.
Je kunt naar wens vermicelli gebruiken. Voeg deze vlak voor het serveren pas toe aan de pan, of meet een portie soep af als alles niet meteen opgaat. Kook gaar in enkele minuten (volgens de aanwijzingen op de verpakking).
Zet de pepermolen op tafel als je de soep serveert.
* Koop een hele kip, verdeel het vlees en vries het vlees dat je niet voor de soep gebruikt in. Je kunt dit ook al makkelijk van tevoren doen.
Varkensrib uit de oven / Pečeno meso / Pečenje iz rerne
Pečenje – de middelste foto is de tradiotnele manier van serveren in Servië
In Servië gaat geen belangrijke feestelijke gelegenheid (verjaardag, kerst) voorbij zonder pečenje – vlees van het spit, meestal varken. Dit recept is een eenvoudige huisversie, die je in de oven bereid. Het liefste bestel je ribstuk met zwoerd bij je slager*, daar zit nog het smaakvolle vet aan. Kan je dit niet vinden, dan is ook varkensribstuk of ribkarbonade aan één stuk prima. Dit bereid je vers op de avond zelf, voor het sappigste resultaat. Wil je all the way? Bestel dan een heel geroosterd varkentje van het spit. Lees verder onder dit recept. In mijn boek lees je alles over ražanj: wat het voor Serviërs betekent en hoe je zelf een varkentje aan het spit roostert.
Wachttijd 1 uur (vlees op temperatuur) Bereiding ca. 80 min
1 kg varkensribstuk/ribkarbonade (aan één stuk) of ribstuk met zwoerd* 20 g zout reuzel of arachideolie** 120 ml water mierikwortel (potje)
Haal het vlees 1 uur voor bereiding uit de koelkast om op temperatuur te laten komen.
Verwarm de oven voor op 170 graden hetelucht.
Wrijf het vlees in met het zout en daarna met wat gesmolten reuzel of arachideolie.
Bekleed een ovenschaal met bakpapier, vet in met een wat reuzel of olie. Leg het vlees erin en giet het water rondom. Steek een kernthermometer in het vlees en dek de schaal af met aluminiumfolie. Bij 55 graden kerntemperatuur (na ruim 1 uur) zet je de oven op 250 graden en haal je het aluminiumfolie weg. Bereid dan verder tot 60-65 graden temperatuur. Het vlees rondom de botten kan nog wat rosé zijn als het vlees in het midden 60 graden is. Verwarm je tot 65 graden, dan wordt je vlees wat droger, zoals in Servië wat gebruikelijker is. Zelf vind ik het lekkerder als het nog een beetje sappig is en kies voor 60 graden. Haal het vlees uit de oven, pak goed in in aluminiumfolie en laat 10 minuten rusten om de sappen goed te laten verdelen door het vlees. Je kunt het daarna tussen de ribben in plakken snijden, dan zijn de plakken vrij dik. Wil je het op de Servische manier serveren, dan serveer je het in kleinere plakjes op een schaal waarbij je het bot eventueel weggesneden hebt. Serveer met mierikswortel dat je in een schaaltje op tafel zet.
* Je kunt dit vlees bijvoorbeeld bestellen bij Arend Ten Wolde in Amsterdam, een hele goede slager in de Constantijn Huygensstraat. Hij bereid ook een varken aan het spit voor je, zoals in Servië, voor 30-40 personen. Bestel dit minimaal 1 week voor kerst via Slagerij Ten Wolde: 020 618 3911.
** Als je geen reuzel kunt krijgen bij je slager, is arachideolie een alternatief. Arachideolie wordt in Servië niet gebruikt, maar het kan tegen redelijk hoge verhitting en blijft neutraal van smaak, terwijl zonnebloemolie of olijfolie een sterke smaak kan geven.
Slager Arend ten Wolde
Bijgerechten
Aardappel uit de oven 750 g vastkokende aardappel Bewaar het vet van het geroosterde varkensvlees Was en snijd 750 gram vastkokende aardappelen in de lengte in dunne plakken van 3 mm dik en dan in dunne maantjes. Als je vlees klaar is, leg je de aardappelen uitgespreid op een bakplaat op het bakpapier dat onder het vlees lag (vanwege het vet). Als je ribstuk zonder zwoerd hebt, voeg dan extra reuzel, olie of boter toe. Bak in de oven van 250 graden in circa 10 minuten goudbruin en gaar, pas op voor aanbranden.
Zelena salata – Groene salade
1 krop sla 1 bos lenteui, fijngesneden 2-3 el appelazijn 2-3 el goede kwaliteit olijfolie versgemalen zwarte peper
Was de sla en lenteui en maak schoon, laat het water goed uitlekken. Meng in een grote schaal met de lenteui, azijn en olijfolie en breng op smaak met peper. Doe de dressing er pas vlak voor het serveren op, anders worden de blaadjes donker en slap.
Sarma – gefermenteerde koolrolletjes met gehakt, rijst en peterselie
1 el reuzel of plantaardige olie 1 ui, gesnipperd 500 gram half-om-half gehakt 2 tenen knoflook, fijngesneden 2 tl paprikapoeder 200 g witte rondkorrelige rijst, gewassen 1 tl zout versgemalen zwarte peper 1 hand verse bladpeterselie, fijngesneden 1 pak gefermenteerde koolbladeren “Kiseli kupus” * stukjes gerookt spek/bacon of gerookte botten naar smaak** ca. 1-2 liter groentebouillon (sarma moet onderstaan)
Fruit de ui in de reuzel. Voeg gehakt, knoflook en paprikapoeder toe.
Voeg rijst, zout en peper toe. Draai het
vuur uit. Voeg de peterselie toe en kneed goed.
Neem 1 flinke eetlepel van het mengsel en leg dit in het midden van een koolblad. Vouw de vulling stevig in zodat de vulling niet kan ontsnappen tijdens het koken.
Leg de sarma in een pan strak tegen elkaar, steek het gerookte spek ertussen en overgiet met bouillon. Leg een bord op de sarma zodat ze niet gaan drijven. Kook zachtjes voor 2-3 uur, hoe langer hoe beter voor de smaak. De smaak is optimaal als je het na bereiding 24 uur in de koelkast zet en licht verwarmt (niet kookt) voor het serveren.
* Kiseli kupus koop je bij de Turkse winkel in een pak. Overgebleven kool kun je fijnsnijden en als zuurkool gebruiken. Kun je het niet vinden, gebruik dan 1 witte kool of kleine groene savooiekool. Doop het blad eventueel in kokend water (gebruik een tang) om het blad wat soepeler te kunnen rollen.
** Bestel gerookte botten bij je slager, misschien kan hij dat voor je regelen. Slagerij Arend ten Wolde in Amsterdam verkoopt ze op bestelling: minimaal 1 week voor kerst via 020 618 3911. Je kunt ze ook nu al bestellen en in de vriezer bewaren.
Sneeuwkoekjes
met walnoten – Kiflice sa orasima
Voor ca. 25 koekjes
125 g walnoten, gemalen 200 g roomboter, koud, in blokjes 1 ei 150 g kristalsuiker 250 g patentbloem eventueel: 1 zakje vanillesuiker poedersuiker
Verwarm de oven voor op 180 graden
celcius. Meng alle ingrediënten t/m de vanillesuiker tot een deeg. Koel terug
in de koelkast tot koud en stevig.
Makkelijke methode: Verdeel in balletjes van ongeveer 25 gram. Rol tot gelijkmatig rolletjes van 8 cm en buig tot een maantje.
‘Croissantmethode’: Nog leuker om te doen, voor wat rustiekere koekjes: Verdeel het deeg in ballen van circa 100 gram. Rol elke bal uit tot een cirkel van 3 mm dik. Snijd in vier punten. Rol elke punt vanaf de brede kant op tot het puntje op tot een ‘croissantje’, en buig tot een maantje.
Leg op een met bakpapier bekleedde bakplaat en bak in de oven in 15-20 min goudbruin (check boven- en onderkant en pas op voor aanbranden). De koekjes zijn nog zacht, maar worden hard als ze afkoelen. Bestrooi als ze iets afgekoeld zijn flink met poedersuiker.
Het was een bijzondere dag, woensdag 9 oktober 2019, om het eerste ontwerp van mijn boek over Servië te zien. Mijn boek wordt vormgegeven door Funcke ontwerpers in Haarlem. Het bijzondere is dat een heel dierbare vriendin van mij het boek ontwerpt. Zo gaaf om samen aan te werken!
Funcke is gevestigd in een kerk in Haarlem, hoe tof is dat?
Deze koekjes heten kiflice, wat je vrij kunt vertalen als rolletjes – zoals het Engelse rolls voor broodjes – en wat waarschijnlijk verwijst naar de vorm. Kiflice is namelijk ook een verzamelnaam voor Servische zachte broodjes van gistdeeg. Qua vorm lijken ze op een croissantje.
Het deeg is plakkerig, vorm een beetje met je handen en maak eventueel gebruik van een kaasschaaf of taartschep om het deeg los te halen van de ondergrond.
Je koelt het deeg om te voorkomen dat de koekjes uitlopen op de bakplaat.
In plaats van de suiker en vanillemerg, kun je ook zelf vanillesuiker maken door leeggeschraapte vanillepeulen in de suikerpot te zetten. Elke keer als je een vanillepeul hebt gebruikt voor een recept, kun je deze in de suikerpot doen, zo krijgt de suiker een vanillesmaak. Blijft eeuwen goed.
Een tweede variant is na de poedersuiker, de koekjes ook door gedroogde kokos te rollen. Doe dit als de koekjes lauw zijn, dan blijft het beter plakken. Zou je de koekjes meteen met poedersuiker bestrooien, dan smelt de suiker meteen en dat ziet er minder lekker uit.
In de zomer van 2018 maakte ik in Servië samen met B.R. Tatalović en Aleksandra Rubinjoni een food documentaire over slatko op het platteland. Inmiddels zijn er twee varianten gepubliceerd en vertoond van onze documentaire.
In deze video neem ik je mee langs tien geweldige culinaire winkels in Amsterdam.
Hieronder vind je de adressen van de winkels met een korte beschrijving van wat voor lekkers ze verkopen.
SHILLA
Gelderlandplein 187
Japanse en Koreaanse producten. Groot assortiment tofu, chilipasta’ -sambals en -sauzen, verse Aziatische groenten, shiso blad (parilla), ongefilterde sake, pruimenwijn.
ONIGIRI YA!
Ferdinand Bolstraat 37
Japanse snack Onigiri met diverse vullingen.
DUIKELMAN
Gerard Doustraat 66
Kookwinkel met heel uitgebreid assortiment.
DUIKELMAN KOOKBOEKEN
Gerard Doustraat 52-54
Hele fijne kookboekhandel. Ook servies en koffieapparaten.
TOKO RAMEE
Ferdinand Bolstraat 74
Indonesische toko met hele vriendelijke eigenaren die je graag hun vele soorten zelfgemaakte (en superlekkere) sambal laten proeven.
TJIN’S TOKO
Eerste van der Helststraat 64
Mexicaanse, Zuid-Amerikaanse en Oosterse producten. Surinaamse afhaal en -broodjes. Verse poblano peper, jalapeños en tomatillo’s, echte Mexicaanse tortilla’s van maismeel, gedroogde chipotles, chipotles in adobo saus, groot assortiment hot sauces zoals die van El Jefe en Let’s salsa, huisgemaakte (Surinaamse) sambals.
ERIKS DELICATESSEN
Beukenplein 16
Heerlijke kaasjes en charcuterie. Ook mozzarella en ricotta uit Groningen en feta uit Ransdorp.
THULL’S
Pretoriusstraat 69
Hier moet je zijn voor alles wat gefermenteerd is. Zuurkool, pickles, kombucha, waterkefir. Allemaal door Simone zelfgemaakt en een aantal andere lekkere delicatessen zoals heerlijke sojasaus.
DORSTLUST’S DRANKERIJ
Pretoriusstraat 1
Leuke, lekkere (onbekende) frisdranken en bieren.
FROMAGERIE ABRAHAM KEF
Czaar Peterstraat 137
Heerlijke kazen, waar Joppe of een van de andere medewerkers je graag over adviseert en van laat proeven. Je gaat nooit zonder iets lekkers de deur uit. Pas maar op.
Licht zoet, fris door de limoen, romige crème fraîche en knapperige hazelnoot. Perfect om samen te delen tijdens koudere dagen. Met opgetrokken voeten op de bank. Als dessert, of tussendoor.
In de zomer kun je verse fluweelzachte frambozen en glanzende bramen nemen. Je kunt het verwarmen dan laten, of een combinatie maken. Bijvoorbeeld een deel vers fruit met een beetje warm fruit. Of maak er een saus bij, met een deel van de frambozen. Verwarm ze zachtjes in een pan en wrijf ze door een zeef om de saus glad te maken.
Framboos – banaan – hazelnoot – limoen – crème fraîche
Ingrediënten
2 handen hazelnoten met vlies
2 handen frambozen, diepvries
10 bramen, diepvries
2 bananen, geprakt
2 el crème fraîche
½ limoen, liefst biologisch, rasp
Rooster de hazelnoten op laag vuur en hak grof.
Verwarm het fruit in een steelpan op laag vuur tot warm.
Serveer het warme fruit in een kom, schep er een flinke lepel crème fraîche op. Bestrooi met de hazelnoten en limoenrasp. Serveer meteen.
Een goddelijk soepje om indruk te maken op je geliefde(n).
Van Theo van Rensch, meesterkok en docent sterrenklas op het ROC in Amsterdam kreeg ik een paar topinamboers mee naar huis na mijn wekelijkse les tot Zelfstandig Werkend Kok. Vandaag werd het tijd er iets lekkers mee te maken. Graag trek ik dan een paar kookboeken uit mijn kast om ideeën op te doen. De inspiratie voor deze soep komt uit het boek Mari Plukt de Dag van Mari Maris die in november een soep maakt met aardpeer, hazelnoten en port. Ik maak een recept eigenlijk nooit exact na, maar geef er mijn eigen draai aan. Dit recept is dan ook totaal anders dan die van Mari, maar wel lekker. Heel erg lekker. Probeer maar.
2 porties
Ingrediënten
1-2 el olijfolie
1 kleine ui, gesnipperd
3 tenen knoflook, gesnipperd
1 hand amandelen met vlies, grof gehakt
3 topinamboer, brunoise
2 handen rode linzen (ongekookt)
sap van ¼ citroen
75 ml droge witte wijn
1 L groentebouillon
Fruit de ui in olijfolie op laag vuur tot deze glazig ziet.
Voeg de knoflook en amandelen toe en fruit voor 1 minuut.
Voeg de topinamboer, linzen en citroensap toe, roer goed en fruit op hoog vuur voor 2 minuten.
Blus af met de wijn en draai het vuur laag als de wijn wat ingekookt is.
Laat samen met de bouillon circa 30 minuten pruttelen tot de linzen gaar zijn en de soep goed van smaak is.
Een heerlijk geurige, rokerige soep met flink wat pit.
Dit recept kwam tot stand door een aantal culinaire vriendinnen van mij te vragen wat er lekker zou zijn in soep met boerenkool en linzen. Er volgde een waterval van ingrediëntsuggesties. En dan moet je zeggen; Ja, ja genoeg. Stop maar met tips geven, ik ben eruit wat voor soep het wordt. Heerlijk, dat onuitputtelijke geouwehoer over eten.
6 porties
Ingrediënten
1 el olijfolie
2 kleine uien, gesnipperd
1 gedroogde rode chipotle peper, grof gehakt
1 tl anijszaad
½ el gemalen komijn
2 cm gember, in plakjes
4 tenen knoflook, fijngehakt
1 l kippenbouillon
2 l groentebouillon
4 grote vastkokende aardappels, brunoise (in kleine blokjes)
½ el vers gemalen zwarte peper
2 el roomboter
200 g oesterzwammen, in reepjes
zout
peper
300 g boerenkool, grof gesneden
250 g gekookte bruine linzen (uit blik of zelfgekookt)
vers korianderblad
Fruit de uien in de olijfolie en voeg chipotle, anijs, komijn en gember toe en laat zacht worden in circa 10 minuten op laag vuur. Voeg de knoflook toe en warm 1 minuut mee.
Voeg bouillon, aardappel en peper toe en laat 15 minuten pruttelen tot de aardappel gaar is.
Smelt de roomboter en bak de oesterzwammen goudbruin. Breng op smaak met zout en peper.
Voeg boerenkool en linzen toe aan de soep en warm kort mee.
Serveer de soep in diepe borden en garneer met de oesterzwammen en verse koriander.
Het blijft bijzonder. Zelf een dier ontdoen van zijn jasje, ingewanden verwijderen en het vlees verdelen – zodat je hem uiteindelijk op tafel kunt zetten om op te eten. Wanneer je mensen vertelt dat je een hert gaat uitbenen of een haas gaat villen, word je in veel gevallen vies aangekeken en wordt er gevraagd: “Waarom zou je dat willen?”. Zelf vind ik dat wanneer je vlees eet, het ook goed is om de minder florissante werkzaamheden die daaraan vooraf gaan, eens zelf uit te voeren.
Daar begon ik vorig jaar mee in Zweden, tijdens het Wateetons Wilde Weekend. Het weekend draait om het verwerken van een damhert van kop tot staart; een heel weekend (buiten)koken, roken, drank/fikkies stoken. De reis boekte ik na twaalf jaar vegetarisch te hebben gegeten – daar haalde ik zelfs de krant mee. Vlak na aankomst haalden we het pas geschoten damhert op. Dat was toch even slikken, bij het zien van zijn grote glanzende ogen, lange wimpers en het voelen van de warme vacht. Hij kreeg zelfs een naam – Henk.
Van levend wezen naar consumptieproduct – daar zit een heel proces tussen waar de meeste mensen liever niets van willen weten. Toch hoort het erbij. Wanneer het beestje van zijn dierlijke kenmerken ontdaan is, is het opeens vlees of vis geworden, een eetbaar product. Dan denken we niet meer aan de schattige ogen, maar aan hoe lekker het smaakt. Een wonderlijke transitie. Als je zelf het tussenliggende proces meemaakt, denk je wèl aan Henk. Waar hij gelopen heeft in de Zweedse bossen. Dat hij zijn leven voor ons gegeven heeft, en dat we een heel weekend hebben kunnen koken en eten, dankzij Henk.
Als je een dier van begin tot eind verwerkt, smaakt het echt tienmaal lekkerder. Zonder in clichés te vervallen; je waardeert het meer, het is leuk om te doen, met meer respect voor het dier en we eten er meteen minder van. Het lijkt mij fantastisch om alleen op deze manier vlees en vis te eten. Thuis eet ik het nauwelijks, maar op mijn opleiding tot zelfstandig werkend kok geniet ik na twee uur heerlijk hard werken in de keuken van zelfbereide wilde haas, fazant en eend. Stuk voor stuk speciale herinneringen, in plaats van maaltijden.
Nu ruim een maand open: wijnbar El Hermano de Kique in Amsterdam. Gespecialiseerd in manzanilla (sherry), met bijpassende gerechtjes in tapasformaat. Eigenaren zijn Wieger de Vries en Dubravko Janjac. Wat Kique betekent? Wieger: ‘Een vriend van ons maakt manzanilla en heet Enrique. Kique is een afkorting van zijn naam.’
Wat meteen opvalt na aankomst, is de enorme oprechte vriendelijkheid van de bediening. Ik zit nog niet eens en Faik – sommelier in opleiding – biedt me al een fles kraanwater aan. Van het huis blijkt achteraf, heel netjes. Op tafel staan picos – kleine Zuid-Spaanse broodstengels, die steeds aangevuld worden vanuit een grote aardenwerkenschaal. Ook onze glazen water worden gedurende de avond bijgeschonken. Erg fijn, deze service.
Manzanilla specialist
Faik vertelt je met een heerlijk-niet-te stoppen-enthousiasme over de tien manzanilla’s en 150 wijnen die ze in deze bar schenken. De fascinatie spat van zijn gezicht als hij zijn verhaal vervolgt over fermenterende druiven in de zon en hoe die resulteren in zijn favoriete wijn Amarone. Ook als je geen alcohol wilt drinken, zijn er diverse alternatieven, zoals Italiaanse frisjes; Mandarinata (mandarijn) en Chinotto (bittere sinaasappel). Mijn tafelgenote is erg content met de huismanzanilla Micaela van Bodega Barón en bestelt een tweede glaasje.
Vegetarisch 2.0
Chefkok Gerrit Jan Bos, al sinds 1981 in het vak, is het gezicht achter de smaakvolle hapjes van deze sherrybar in Amsterdam-West. Hij werkte als chef de partie in Parijs onder chef Gérard Pangaud in een 2-sterren restaurant en heeft eigen restaurants gehad waaronder Van de Markt in Amsterdam-Oost. Bij restaurant Hemelse Modder leerde hij het belang van vegetarische gerechten die spannender zijn dan salade met een plak warme geitenkaas. Zijn gerechten zijn geïnspireerd door de Franse en grote mediterrane keuken (Spaans, Libanees) en chefs zoals El Bulli en Ottolenghi.
Bij El Hermano de Kique zul je geen albongidas tegenkomen; een traditioneel gerecht vormt Gerrit Jan graag om tot iets dat verrast. Daar slaagt hij uitstekend in. Salade met tien soorten bonen (€4): verse bonen zoals snijboon en tuinboon, verschillende kleuren gedroogde en gekookte bonen met stevige bite, wat olie en verse dragon. Ons tweede bordje bestaat uit grove brokken gekookte biet, lichtzoute feta en fijngesneden munt (€3,50). Beiden gerechten zijn simpel, maar zó goed uitgevoerd qua ingrediënten en met oog voor verschillende structuren en snijtechnieken. Van dit eten krijg ik een glimlach van oor tot oor. El Hermano de Kique is enthousiasme met hoofdletter E en dat zie je in alles terug: personeel, service, kennis, beleving, assortiment, smaak. Ga hier heen, hun enthousiasme werkt aanstekelijk.
Wij gebruiken cookies om onze website en onze service te optimaliseren.
Functionele cookies
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door uw Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een website of over verschillende websites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.